ชื่อ : แตงกวา
ชื่อสามัญ : Cucumber
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cucumis Sativus Linn.
วงศ์ : CUCURBITACEAE
ลักษณะทั่วไปของแตงกวา
แตงกวา เป็นผักที่มีขายตามท้องตลาดทั่วไป ขายเป็นกิโลกรัม ขายเป็นกอง หรือเป็นถุงราคาค่อนข้างถูก คนไทยทุกภาคนิยมกินแตงกวากันทั้งนั้น คนเหนือ คนอีสานกินแตงกวากับน้ำพริกต่างๆ กินกับลาบ คนภาคกลางก็กินกับน้ำพริก คนใต้ก็มีแตงกวาเป็น “ผักเหนาะ” ชนิดหนึ่งในจานผักที่หลากหลายที่นิยมกินกับอาหารใต้ที่มีรสจัด และโดยทั่วไปแตงกวายังได้รับเกียรติให้กินคู่กับอาหารจานเดียวอีกหลายชนิด เป็นต้นว่า ข้าวผัด ข้าวมันไก่ ข้าวหมูแดง ข้าวหมูกรอบ ข้าวหมกไก่ รวมทั้งในจานสลัดก็ยังมีแตงกวาเป็นส่วนประกอบ ทั้งนี้ เนื่องจากแตงกว่าเป็นผักที่มีน้ำมาก แตงกวาจึงช่วยผ่อนคลายความเผ็ดได้ดี และช่วยแก้เลี่ยนในอาหารจานเดียวคุณค่าทางอาหาร
แตงกวานิยมรับประทานทั้งสดและนำมาประกอบอาหารต่างๆ ได้มากมาย นอกจากินแตงกวาเป็นผักสดแล้ว ลองมาดูซิว่า แตงกวาสามารถนำไปประกอบอาหารง่ายๆ อะไรได้บ้าง เราสามารถนำแตงกวาไปทำแกงจืด หรือผัดใส่ไข่ก็ยังได้ ถ้ามีแตงกวาเยอะก็ยังนำไปดองเก็บเอาไว้กินได้อีกหลายวัน อาหารตะวันตกหลายชนิดก็นิยมกินกับแตงดอง
ประโยชน์ของแตงกวา
จากการวิเคราะห์ของกองอนามัยไทย แตงกวาให้โปรตีนประมาณ ร้อยละ 1 และให้สารอาหารอื่นๆ เช่นวิตามินซี และเบต้า-แคโรทีน เพียงเล็กน้อย เมื่อเทียบกับผักสีเขียวเข้มอื่น ถึงแม้ว่าแตงกวาจะไม่มีสารอาหารมากนัก แต่น้ำแตงกวามีสรรพคุณทางยา คือ ขับปัสสาวะ แก้ไข้ กระหายน้ำ ไฟลวก และสำหรับผู้ที่รักสวยรักงาม ก็นิยมนำแตงกวามาฝานเป็นแว่นบาง ๆ วางแนบบนผิวหน้า หรือบนเปลือกตา เพื่อให้ความชุ่มชื้นแก่ผิว และบำรุงผิว บางครั้งสูตรนี้คงต้องทำในที่ส่วนตัวสักหน่อย
ใบแตงกวาก็ยังสามารถใช้แก้ท้องเสีย บิด ส่วนเถาก็ช่วยลดความดันโลหิตได้
การปลูกและดูแล
คนไทยนิยมปลูกแตงกวาเป็นอาชีพ และปลูกเป็นผักสวนครัวกัน มาก เพราะเป็นผักที่ปลูกง่าย ให้ผลผลิตเร็ว อีกทั้งสภาพแวดล้อมของบบบ้าน]]เราก็เหมาะแก่การปลูกแตงกวาเป็นอย่างยิ่ง ความดีของแตงกวาอีกประการหนึ่งที่ทำให้คนไทยนิยมปลูก คือ แตงกวามีความทนทาน เปลือกของแตงกวายังช่วยให้การขนส่ง การเก็บรักษาก็ง่ายกว่าผักชนิดอื่นๆ
แตงกวาเป็นพืชเถาเลื้อยที่มีมือเกาะ ช่วยพยุงลำต้น ลำต้นเป็นเหลี่ยมมีขนขึ้นปกคลุมอยู่ทั่วไป ลำต้นยายประมาณ 2-3 เมตร มีรากแก้ว ใบเป็นใบเดี่ยว มีมุมแหลม 3-5 แฉก ดอกเป็นดอกตัวผู้ และตัวเมียแยกกันแต่อยู่บนต้นเดียวกัน ดอกตัวผู้จะเกิดเป็นกลุ่ม 3-5 ดอก ดอกตัวเมียจะเกิดเดี่ยวๆ มีสีเหลือง สังเกตได้ง่าย คือมี ลักษณะคล้ายแตงกวาผลเล็ก ๆ ติดกับกลีบดอก ส่วนดอกตัวผู้จะมีเฉพาะก้านดอกเท่านัน ในการปลูกแตงกวา ถ้ามีดอกตัวเมียมากจะทำให้ได้ผลผลิดสูง
ผลในขณะยังเล็กจะสังเกตเห็นหนามได้อย่างชัดเจน หนามของแตงกวาจะมีสีขาวและสีดำ แตงกวาหนามสีดำจะเก็บได้เพียง 3-4 วัน หลังเก็บจากต้น ผลจะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง นิ่ม ไม่กรอบ ส่วนแตงกวา ที่มีหนามสีขาวจะมีคุณสมบัติพิเศษ เก็บไว้ได้นานประมาณ 7 วัน โดยไม่นิ่ม และไม่เปลี่ยนเป็นสีเหลืองเร็ว
พันธุ์แตงกวา
พันธุ์แตงกวาที่ใช้ปลูกโดยทั่วไปจำแนกได้ 2 พันธุ์ คือ พันธุ์สำหรับรับประทานสด และพันธุ์สำหรับอุตสาหกรรม (1) พันธุ์สำหรับรับประทานสดจะมีเนื้อบางและไส้ใหญ่ (2) พันธุ์สำหรับอุตสาหกรรมเป็นพันธุ์ที่มีเนื้อหนา ไส้เล็กหรือบางพันธุ์ไม่มีไส้เปลือก มีสีเขียวเข้ม เมื่อนำไปดองจะคงรูป ไม่เหี่ยวย่น
การปลูกแตงกวามี 2 แบบ คือ ปลูกโดยใช้ค้างหรือ ปลูกโดยไม่ใช้ค้างก็ได้ ตามแต่สภาพพื้นที่ และความสะดวกของผู้ปลูก การปลูกโดยใช้ค้างจะช่วยพยุงลำต้น ทำให้การดูแลรักษาง่ายขึ้น แต่จะเสียเวลาและสิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย การปลูกแบบใช้ค้างนิยมใช้กับแตงกวาที่จะใช้ดอง เพราะถ้าไม่ใช้ค้างแล้วผลจะงอ ไม่สวย และผลจะเน่าได้ง่าย เนื่องจากผลแตงสัมผัสกับดิน
แตงกวาสามารถขึ้นได้ดีในดอนแทบทุกชนิด แต่ชอบดินร่วนปนทราย มีความชื้นพอเหมาะ มีการระบายน้ำได้ดี เพราะถ้าน้ำขังแฉะจะทำให้เกิดโรคทางใบได้ง่าย การเตรียมดินปลูกแตงกวาเป็นพืชที่มีระบบรากลึกปานกลาง ควรขุดดินลึกประมาณ 20-25 เซนติเมตร ตากดินไว้ประมาณ 5-7 วัน ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักใช้ระยะระหว่างแถว 1 เมตร ระยะระหว่างต้น 50 เซนติเมตร หยอดเมล็ดปลูกโดยตรงหลุมละ 3-5 เมล็ด กลบด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก หรือดินผสมละเอียดลงจนเต็มหลุม แล้วรดน้ำให้ชุ่ม คลุมด้วยฟาง หรือหญ้าแห้ง เพื่อช่วยเก็บรักษาความชื้น ประมาณ 14 วัน แตงกวาจะเริ่มเลื้อย
แตงกวาเป็นพืชที่ชอบน้ำและความชื้นพอประมาณ ระยะแรกควรให้น้ำอย่างสม่ำเสมอและเพียงพอ จนแตงกวาเริ่มออกดอกจึงลดลงเหลือ 2-3 วันต่อครั้ง แต่ไม่ควรปล่อยให้แตงกวาขาดน้ำ ในระยะออกดอก จะทำให้ดอกร่วง แตงกวาที่ขาดน้ำจะมีรสขม
เมื่อแตงกวามีอายุ 30-40 วัน หลังจากหยอดเมล็ดก็สามารถเก็บเกี่ยวได้ หลังจากเก็บผลแตงกวาแล้วต้องรีบนำเข้าที่ร่มทันที ห้ามล้าง เพราะจะทำให้ผลเหลืองเร็ว หลังฝนตกใหม่ ๆ ไม่ควรเข้าไปเก็บเกี่ยว ควรรอให้ดินแห้งดีก่อน
แตงกวาชอบอากาศอบอุ่น แต่ไม่ถึงกับร้อนจัด ถ้าร้อนเกินไปแตงกวาก็จะมีแต่ดอกตัวผู้ ทำให้ได้ผลผลิตน้อย สภาพอุณหภูมิของไทยสามารถปลูกแตงกวาได้ตลอดปี ผลผลิตที่ได้ก็อาจแตกต่างกันไปบ้าง
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
วราภรณ์ วิชญรัฐ, ไม้เลื้อยกินได้, สุรีวิยาสาส์น กรุงเทพมหานคร,2548. 120 หน้า
http://www.panyathai.or.th
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น